خاندان ساسانی که با رؤیای تجدید شکوه و عظمت دوره هخامنشی حکومت خود را در تاریخ ایران باستان بنا نهادند؛ تحقق این آرمان را فقط  در پرتو یکپارچگی سیاسی و دینی می‌دیدند.

ازاین‌رو، دین در نظام ساسانی از کارکردهای مهمی در عرصه‌های گوناگون حیات جامعه ایرانی برخوردار شد آیین زرتشت به‌عنوان دین ملی که ساسانیان، شناخته شد اما فقدان متن واحد دینی و پراکندگی پایگاه‌های آیین زرتشت که از پیامدهای حمله اسکندر مقدونی از مهم‌ترین موانع نشر این آیین بود؛ بنابراین، در این راستا پادشاهان ساسانی با حمایت از روحانیان زرتشی «موبدان » میان این دوپایه اصلی حکومت در جهت  حفظ قدرت و منافع ارتباط تنگاتنگی ایجاد کردند.

روحانیون این عصر را می‌توان بر اساس طبقه اجتماعی به سه دسته بزرگ تقسیم کرد:

دسته اول مغان یا مگوان بودند که در امور مذهبی و اجرای مراسمات مذهبی در آتشکده‌ها و کارهایی مانند پیشگویی می‌پرداختند

دسته دوم هیربدان بودند، هیربد در لغت به معنای نگهبان آتش است و آنان رؤسای آتشکده‌ها بودند که به دلیل احترام ایرانیان باستان به آتش مقام بالایی داشتند

و دسته آخر موبدان بودند که در رأس طبقه روحانیت قرار می‌گرفتند و نفوذ بالایی در امور زندگی اجتماعی داشتند و بالاترین مقام آن "موبدان موبد" بود که از سوی پادشاه انتخاب می‌گشت و از وظایف وی می‌توان به رهبری دینی، ریاست دادگستری، ریاست طبقه روحانیون، حل‌وفصل امور آتشکده‌ها و رسیدگی به شکایات علیه شاه اشاره نمود.

به‌طورکلی فلسفه وجودی حکومت ساسانیان در گرو اتحاد دین و دولت بود. نفوذ اعتبار روحانیون در جامعه در بخش‌های مختلف اگرچه کلیدی و حساس بود، اما میزان تأثیرگذاری آن‌ها زمانی مؤثر می گشت  که نظام سیاسی نیز قوی باشد و با تغیر فضای سیاسی حکومت ساسانیان مانند سرگذشت سایر حکومت‌ها آثاری از زوال در درون آن و درست در میان بنیادهای اصلی آن یعنی حکومت و دین پدید آمد که باعث فساد در درون حکومت ساسانی و دستگاه روحانیت گردید.

منابع: نقش روحانیان زرتشتی در ساختار جامعه‌ی ایران عصر ساسانی نوشته دکتر کوروش صالحی