شاه اسماعیل اول صفوی (۹۰۷-۹۳۰) پایه‌گذار و نخستین شاه دولت صفوی بود. دوران حکمرانی شاه اسماعیل به دو دلیل نقطه عطفی در تاریخ ایران زمین است. دلیل اول این که پس از گذشت نهصد سال از انقراض ساسانیان؛ دوباره یک فرمانروایی پادشاهی متمرکز ایرانی توانست بر سراسر ایران آن روزگار فرمانروایی نماید و دلیل دوم، اعلام رسمی مذهب شیعه دوازده امامی بود که این تغییر مذهب ایرانیان از تسنن به تشیع ایران را به مرکز تشیع در جهان تبدیل کرد. یکپارچه نمودن ایران بزرگ‌ترین دستاورد شاه اسماعیل صفوی بود اما این سبب نمی‌شود تا ما چشم بر جنایات او ببندیم.
او فردی متوهم بود، خود را منسوب به امامان شیعه و نماینده خداوند بر روی زمین می‌دانست و در پاسخ به امرای قزلباش که گفته بودند بیشتر مردم سنی مذهب هستند گفته بود "خداوند و امامان من را یاری خواهند کرد و اگر کسی در مقابلم اعتراض کند، نرم‌ترین پاسخم به او شمشیر خواهد بود"
نقش ارتش قزلباشان در گسترش حکومت صفوی و قدرت گرفتن شاه اسماعیل صفوی، بر کسی پوشیده نیست، قِزِلْباش‌ها که گروهی از مهاجران مغول به ایران بودند در عصر صفویان، شاخه نظامی و ارتش پادشاهی این حکومت را تشکیل دادند. قزلباشان در کنار پادشاه و علما، سه رأس مثلث قدرت صفویه را تشکیل می‌دادند و مانند هر حکومتی هرگاه هرکدام از این سه رأس در فرازوفرودهای تاریخی دچار شدت و ضعف میشد این حکومت نیز دچار تزلزل میگشت.
از اقدامات مهم آن‌ها می‌توان به تشکیل و پایداری حکومت صفوی، تقویت و گسترش توان نظامی کشور ایران و از میان‌رفتن تشکل‌های خُرد مثل جوانمردان اشاره نمود . با تضعیف قزلباشان، حکومت صفوی کم‌کم اقتدار نظامی خود را از دست داد و در نهایت کشور و اصفهان پایتخت وقت صفویه مورد تهاجم و اشغال شورشیانی از منطقه هرات قرار گرفت و دوران این سلسله نیز در تاریخ پایان یافت.
منابع: مقاله رویکرد صفویان نسبت به مذهب در دوره شاه اسماعیل اول صفوی نوشته افتخار قاسمی، خبرگزاری ایلان
