او یکی از بزرگ‌ترین رهبران جنبش استقلال هند به همراه گاندی بود و اولین نخست‌وزیر هند پس از اعلام استقلال این کشور در ۱۵ اوت ۱۹۴۷است، به او لقب «پاندیت» به معنای (معلم) را دادند.و هندوستان پس از استقلال به رهبری گاندی در حالی به سازندگی پرداخت که گاندی، رهبر معنوی کشور و نهرو، رهبر سیاسی آن بود.

 جواهر لعل نهرو، حقوق‌دان زندانی راه استقلال هند؛ از بنیان‌گذاران جنبش عدم تعهد بود که این اصطلاح برای اولین‌بار در یک سخنرانی او در کلمبو در آوریل سال 1954 مطرح شد. نهرو پس از کامیابی‌هایش در زدودن استعمار از شبه‌قاره هند به تلاش برای مبارزه با آثار و بقایای سیاسی و اقتصادی نظام سلطه در عرصه جهانی پرداخت.

 او به دلیل مبارزات ضد استعماری‌اش بارها از سوی دولت انگلیس دستگیر و به حبس محکوم شد. او حدود سیزده سال از زندگی‌اش را در زندان سپری کرد که نگارش چندین عنوان کتاب محصول سال‌های زندگی او در زندان است. یکی از آن‌ها کتاب "نامه‌های پدری به دخترش" است که از نامه‌هایی که زندان برای دخترش ایندیرا گاندی (خودش به نخست‌وزیری هند رسید) می‌فرستاد، مجموعه‌ی این نامه‌ها به شکل کتابی منتشر شد. نهرو در این کتاب مطالبی را درباره جهان، وقایع تاریخی، پیدایش تمدن‌ها و پیدایش انسان با زبانی ساده برای دخترش شرح می‌دهد.

در بخشی یکی از نامه جواهر لعل نهرو به دخترش ایندیرا گاندی می‌خوانیم: «در یکی از کتاب‌های قدیمی ما شعری هست که مضمون آن این است: "باید فرد را در راه خانواده، خانواده را در راه فرقه، فرقه را در راه کشور و تمامی دنیا را به‌خاطر روح فدا ساخت." ما مدت‌ها پیش، این راه والا را که به‌سوی عظمت واقعی می‌رود، از یاد برده‌ایم و به این جهت است که سقوط کرده‌ایم. اما به نظر می‌رسد هنوز به آن نظر داریم»

نهرو برای فرد انسان و شخصیّت و حیثیّت انسانی و جامعه بشری، احترامی فوق‌العاده قائل بود و به همین جهت در عین علاقه‌مندی بهسوسیالیسم، به دموکراسی نیز پایبند بود و هند را به‌صورت بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین دموکراسی جهان درآورد. به‌طوری که امروزه او را معماردموکراسی در آسیا لقب دادند.

منابع: روزنامه ابتکار، مجله تاریخ - زندگینامه چهره‌های جهان