نام او برای ما ایرانیان یادآور قرارداد یکسویه و استعماری "دارسی" است که طی آن و در دوران قاجار، حق برداشت ذخایر گاز طبیعی و نفت و قیر و موم ایران به مدت 60 سال به‌ازای درصدی اندک به دارسی داده شد. صرف‌نظر از اغراض منفعت‌جویانه او نمی‌توان منکر این موضوع شد که او یکی از اصلی‌ترین افرادی است که موجب شکل‌گیری صنعت نفت و پتروشیمی ایران شد.
ویلیام ناکس دارسی حتی در انگلستان نیز چهره مشهور و مطرحی نبود، اما با عقد پیمان نفتی با شاهان قاجار شهرت و آوازه‌ای بلند پیدا کرد و حتی پدر نفت خلیج‌فارس نام گرفت.
دارسی سوداگر بزرگ نفت در دوران صاحب‌امتیازی حتی یک بشکه نفت ندید و هرگز به ایران نیامد و تنها مسافرت او به خاورمیانه، یک دیدار کوتاه از کانال سوئز بود. ورود او به عرصه نفت توسط رئیس گمرکات ایران که «آنتوان کتابچی‌فان» نام داشت انجام شد. دارسی برای اطمینان از وجود منابع نفتی در ایران دو مهندس زمین‌شناس به نام‌های «برلز» و «دالتون» را به ایران فرستاد و پس از بررسی آنها دارسی آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در ایران اعلام کرد.همکاری کتابچی با آرتور هاردینگ، وزیر مختار بریتانیا و مقام‌های دربار ایران نتیجه داد و امتیاز نامه دارسی منعقد شد. در این امتیاز به دارسی اجازه داده شده بود که از پرداخت هرگونه مالیات معاف باشد. دارسی به‌منظور تقدیر از مقام‌های سیاسی ایران ۳۰ هزار سهم به مظفرالدین‌شاه، ۱۰ هزار سهم به اتابک اعظم، ۵ هزار سهم به وزیر معادن و ۵ هزار سهم نیز به میرزا حسن‌خانی مشیرالدوله، وزیر امور خارجه ایران داد.
روزگار اما به نفع دارسی نچرخید و برخی رویدادهای جهانی موجب ورود دولت انگلستان به صنعت نفت ایران شد و شرکت نفت انگلیس و ایران تأسیس و همه سهم دارسی خریداری شد. چند وقت بعد این شرکت نام ویلیام ناکس دارسی را از آگهی‌های تجاری که برای فروش سهام چاپ کرده بود نیز حذف کرد. روزی که او قرارداد فروش سهام خود را امضا می‌کرد، گفت: «احساس می‌کنم سند فروش فرزندم را امضا می‌کنم». امتیاز دارسی در ۱۳۱۱ لغو شد.
منابع: دنیای اقتصاد، مرکز مطالعات سیاسی بین‌الملل
