این شهر که روزگاری جزو تمدن بزرگ خراسان بود امروزه یکى از ولایت‌های مهم شمال افغانستان است. شهر مزارشریف مرکز این ولایت و چهارمین شهر بزرگ افغانستان پس از شهرهای کابل، هرات و قندهار است. و از شمال با کشور‌های تاجیکستان و ازبکستان هم‌مرز است.
در کتاب اوســتا از بلخ بــه عنوان چهارمین کشــوری که اهورا مزدا آفریده است، نام برده شده "سرزمینی با نزهت و زیبــا با پرچم های افراشــته" مورخان برای بلخ نامها و لقبهای زیادی نقل کردهاند، مانند: باکتریا، باختر، خراســان، تخارستان، اسکندریه و...
بلخ در طى تاریخ ٦٠٠٠ ساله خود شخصیت‌هاى مختلف علمى، سیاسى، فرهنگى ادبى و قومى تربیت کرده است که نه تنها در سطح ایران و افغانستان، بلکه در سطح جهانى شهرت دارند. از این جمله این افراد زرتشت و مولانا جلال الدین محمد بلخى است.
به گواهی اسناد تاریــخی، بلخ ازجمله شــهرهای مهم تاریخی است که هم قبل از اسلام و هم بعد از ورود اسلام به این ســرزمین، از لحاظ سیاســی، فرهنگی اقتصادی و مذهبی از موقعیت و جایگاه بســیار بالایی برخودار بوده است. قبل از اسلام بلخ از مهمترین مراکز دین زرتشتیان و بودائیان بود و بعد از ورود اسلام به این سرزمین دینهای دیگر منســوخ و این شــهر یکی از مهم ترین پایگاههای سیاســی، علمی و فرهنگی جهان اسلام شــد.
نام این شهر با تاریخ پیوند خورده است. بیش از صد اثر باستانی مانند، باغ جهان نما، آتشکده نوبهار، برج عیاران، تخت رستم، آرامگاه احمد خزروی بلخی، آرامگاه فاطمه بلخی، آرامگاه خواجه نظام الدین، آرامگاه میر روزه‌دار و مسجد قلعه تاریخی تخته پل، مسجد خواجه ابو نصر پارسا و... در این ولایت شمالی افغانستان از دل جنگ‌ها عبور کرده و در برابر چشمان همچنان فخرفروشی می‌کند تا به امروز به یادگار مانده است.
منبع: مقاله بررسی تاریخ و تمدن شهرهای خراسان بزرگ
