تاریخچه ایران را می توان از هر لحاظ غنی و کم نظیر دانست، انواعی از مکان های باستانی، فرهنگ های متفاوت، قومیت های مختلف، گویش های متنوع و ... . با توجه به وجود چندین دوره تاریخی در ایران و حکمرانی انواعی از پادشاهان، ایران از لحاظ فرهنگی و ادبی تکامل های زیادی را به خود دیده است؛ یکی از بنیان های فرهنگی ایران، زبان دری بوده که به نوعی پایه گذار زبان فعلی ما می باشد.

پارسی (فارسی) دری یا به اختصار دری، نامی بوده که از ابتدای دوران تاریخی ایران باستان به گویش و زبان پارسی نو داده شده و استفاده از آن تقریبا از سده دهم میلادی رواج یافت. اگر متون تاریخی در این باب را مطالعه کنید، مشاهده می کنید که آن دوران به زبان مردم ایران پارسی دری و دری گفته می شد که تمام این موارد نشان میدهد دری نوعی از زبان خاص فارسی بوده و آن را می توان ادامه ای از زبان پارسی میانه دانست.

اسم " دری " از نام " درباری " گرفته شده که در آن زمان " گفته می شد و بعد ها به " پارسی دری " تغییر یافت. این گویش از دربار ساسانیان آغاز شد که علت نامگذاری آن به پارسی درباری همین مورد است. طبق گفته های ابن مقعع، اواخر حکومت ساسانیان دو شاخه از زبان فارسی بین مردم ایران رواج داشت که اولی " پارسی پهلوی " و دومی " پارسی درباری یا همان دری " نامیده می شد.

پارسی یا زبان پهلوی و یا به اسم دیگر پارسی میانه بیشتر مورد استفاده موبدان، دانشمندان و مردم استان فارس بود و دری در میان مردم شهر های مداین و در دربار پادشاهی ساسانی استفاده می شد؛ اما با تمام این اوصاف همچنان زبان رسمی و اجرایی ساسانیان همان پارسی میانه یا پهلوی بود.

پس از حمله اعراب به ایران و حکومت آنان، زبان ایران عربی زیادی را در بر می گرفت اما پس از آن اولین بار به دستور یعقوب لیث صفار بود که زبان رسمی ایرانیان را بعد از ۲۰۰ سال حکومت اعراب، زبان پارسی نهاد و دیگر کسی اجازه صحبت کردن غیر از پارسی را در دربار نداشت.

در کل می توان گفت زبان پارسی دری به طور مخصوص برای مردم خراسان و مناطق شرقی ایران بوده و میان درباریان تیسفون و مردان ساسانی این زبان رواج داشته است. ریشه خود کلمه " دری " را نیز به احتمال زیاد باید " در " دانست که در دوران حکومت ساسانیان به معنای " دربار " و پایتخت بوده است.

 منبع: https://asemooni.com