ایران همیشه از قدیم تا الان در زمینه های هنری جزو برترین ها بوده که انواعی از سبک ها و روش های هنر جهان، جزو ابداعات ایرانیان هستن؛ این خلاقیت ها و ابداعات مخصوصا در زمینه موسیقی جلوه بیشتر و جهانی تری داره. ایران در زمینه موسیقی ۷ دستگاه داره که یکی از زیباترین اون ها رو می تونیم دستگاه نوا نام ببریم.
دستگاه نوا به نوعی برگرفته از مقام های ۱۲ گانه موسیقی اصیل و قدیمی ایرانی هستش که از قدیم الایام تا الان همیشه در مقالات و متون ازش به عنوان یکی از ۴ دستگاه اصلی موسیقی ایران نام برده می شده. دستگاه نوا طبق منابع ردیف موسیقی ایرانی دارای یک روحیه متعادل و معمول، نه زیاد حزن افزا و نه زیاد شادی آور هستش. همچنین بنا بر تعاریف تعداد زیادی از بزرگان، این دستگاه یعنی نوا، دارای جسارت و اراده فراوان توصیف شده.
موسیقی دانان مختلف ایرانی تعبیر و درک متفاوتی از تاثیر نوا روی حس و حال افراد دارن؛ برای مثال علی نقی وزیری حالت ها و رفتار های دستگاه نوا رو با دستگاه شور مقایسه می کنه و این در حالیه که داریوش طلایی این دستگاه رو به لحاظ مدالیک با آواز دشتی که ملایم و حزن انگیزه دارای ارتباط می دونه. از طرف دیگه شاهین فرهت این دستگاه رو از لحاظ احساسی ۱۰۰ درصد متمایز از دیگر دستگاه ها دونسته و اون رو یگانه و یکتا می خونه.
مقام نوا که توی برخی منابع نوی هم نامیده شده، در موسیقی قدیمی ایران مقام دوم از ۱۲ مقام اصلی رو دارا بوده. این دستگاه در مقایسه با موسیقی کلاسیک غربی از لحاظ فواصل با گام مینور که گام کوچکی هستش نقاط یکسان زیادی داشته و به نوعی شبیه به هم هستن. این مقام همچنین در گذشته دارای دو شعبه با نام های (نوروز خارا) و (ماهور) بوده. طبق مدارک به دست اومده، از لحاظ تاریخی برای اولین بار ابن سینا در کتاب شفا به دستگاه نوا اشاره کرده و نوشته برای درک بهتر دستگاه نوا بهتره در شامگاه نواخته بشه.
در انتها به درجات مقام نوا در موسیقی قدیم ایران اشاره کنیم که به ترتیب عبارت اند از : طنینی – بقیه – طنینی – طنینی – بقیه – طنینی . این درجات با گام مینور موسیقی اروپایی تطابق دارن. همچنین بر این اساس گام نوا از نت پایه سل چنین ساختاری را شامل می شه: سل – لا – سی – بمل – دو – ر – می – بمل – فا – سل ؛ اما امروزه این دستگاه همراه با تغییراتی بوده که باعث شده دستگاه نوا مثل دستگاه شور و آواز های متعلق بهش نواخته بشه.
منبع: https://www.notebnote.com
