عبدالله ابن مقفع یکی از شخصیت‌های برجسته و موفق ایرانی که او را داناترین مردم روزگار نیز می‌دانند او نخستین کسی بود که به طور رسمی آثاری به نثر عربی نوشت و هنر نویسندگی سیاسی را در اوایل قرون وسطی به کمال رساند که امروزه در دانشگاه‌های بسیاری به ویژه عربی به عنوان الگو و نمونه بررسی و تعلیم می‌شوند. نام اصلی و ایرانی او روزبه بود که بعد از گرویدن به دین اسلام نام عبدالله ابن مقفع را برای خود برگزید.
ابن مقفع در حدود سال ۷۲۰ میلادی در شهر گور فیروزآباد کنونی در خانواده‌ای اصیل ایرانی به دنیا آمد. پدرش دادویه (مبارک) یک مقام دولتی که در زمان حاکمان اموی مسئول مالیات بود. بنا به گزارش‌ها، دادویا متهم و محکوم به اختلاس مقداری از پول‌های سپرده شده به او بود و توسط حاکم با له کردن دستش مجازات شد و از این رو به مقفا دست چروکیده معروف شد.
ابن مقفع پس از مسلمان شدن از دین زرتشتی در سال ۷۴۳ میلادی، به عنوان کاتب اموی مشغول به کار شد که درگیری‌های مختلفی به بار آورد. به همین دلیل ابن مقفع برای پرهیز از درگیری، به کرمان نقل مکان کرد و پس از سقوط بنی امیه، با مقامات بنی علی روابط برقرار کرد. ابن مقفع به دلیل تسلط بی عیب و نقصی که بر هر دو زبان فارسی و عربی داشت، منصب دائمی در دربار عیسی بن علی گرفت و در آنجا به خوبی درخشید. او فردی شوخ طبع با این حال روشنفکر بود که از احمق‌ها رنج نمی‌برد و می‌توانست آنها را تحقیر و مسخره کند.
یکی از قربانیان تمسخر او سفیان بن معاویه بود که وقتی ابن مقفع خلیفه المنصور را آزرده کرد و با تشویق بنی علی و به ویژه عمویش عبدالله بن علی ادعا کرد که علیه حاکم قیام کند، انتقام گرفت. ابن مقفع در حدود سال ۷۵۶ به دستور دومین خلیفه عباسی، ابوجعفر منصور، به جرم بدعت، به ویژه به دلیل تلاش برای وارد کردن عقاید زرتشتی به اسلام، در بصره اعدام شد، هرچند این بهانه بود. در واقع، او احتمالاً به دلیل رنجش خلیفه از اصطلاحات و زبانی که ابن المقفع برای عموی سرکش خلیفه، عبدالله بن علی، به کار برد، کشته شد ...
روزبه کتاب‌های زیادی از پارسی میانه به عربی ترجمه نمود نظیر کلیله و دمنه، تاج نامه انوشیروان، آیین‌نامه، سخنوری بزرگ (الأدب الکبیر) و سخنوری خُرد (الأدب الصغیر) نام برد. اما بیشتر شهرت او از ترجمة کلیله‌ودمنه است.
منبع: آفتاب/ بیتوته
