در حدود سال ۲۲۴ پس از میلاد ساسانیان خود را جانشینان هخامنشی می دانستند. یکی از پرانرژی ترین و تواناترین سلسه های پادشاهی در ایران بودند. در آن زمان اغلب به پادشاهان لقبی اعطا می شد که اگر در یک سلسه یک لقب بیش از یکبار تکرار میشد با پسوند اول و دوم این پادشاهان را از هم متمایز میکردند دو تن از پادشاهان دلیر و توانمند این سلسله ملقب به خسرو بودند خسروی اول خسرو انوشیروان و خسروی دوم خسرو پرویز نام داشت.
خسرو انوشیروان پادشاه ایرانی که از ۵۳۱ تا ۵۷۹ بر امپراتوری ساسانی حکومت کرد و از او به‌عنوان مصلح و حامی بزرگ یاد می‌شود. از اوایل زندگی خسرو فراتر از افسانه ها اطلاع چندانی در دست نیست. در یک داستان آمده است که وقتی پدر خسرو، پادشاه کاود، به هفتالیان همسایه شرقی ایران پناه برد، در نزدیکی شهر نیشاپور با دختر دهقانی ازدواج کرد که خسروانوشیروان را به دنیا آورد. خسرو با مرگ پدرش ابتدا جانشین او نشد، اما در مبارزه برای تاج و تخت موفق شد برادرانش را به قتل برساند و به پادشاهی برسد در اواخر سلطنت پدرش، به دلیل انقلاب مذهبی فرقه‌ای به نام مزدکیه، نابسامانی‌های اجتماعی بزرگی رخ داده بود. خسرو ابتدا نظم را احیا کرد و سپس قوانینی را برای دگرگونی امپراتوری رو به زوال ساسانی به راه انداخت.
خسرو دوم، خسرو پرویز آخرین پادشاه ساسانی و همچنین نوه خسرو اول بود در زمان خسرو پرویز که از سال ۵۹۰ تا ۶۲۸ حکومت کرد، امپراتوری ساسانی به بزرگترین گسترش خود دست یافت. خسرو حامی جدی هنر بود. نقره‌کاری و قالی‌بافی در دوران سلطنت او به اوج خود. . در آثار ادبی فارسی مانند شاهنامه حکیم فردوسی و خسرو و شیرین، عاشقانه تراژیک معروف نظامی گنجوی روایت داستانی بسیار مفصل از زندگی خسرو را به صورت شعر خلق کرده اند و او را به یکی از بزرگترین قهرمانان فرهنگ و به همان اندازه که عاشق نقل کرده اند، دیوان خسرو و شیرین داستان خسرو و عشقش را به شاهزاده شیرین روایت می‌کند که پس از یک خواستگاری طولانی، ملکه او می‌شود.
یونسکو در سال ۲۰۱۸ مجموعه‌ای از شهرهای تاریخی ساسانی در جنوب ایران را با عنوان «چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس» به فهرست میراث جهانی خود اضافه کرد.
منبع: ایرانیکا/ تاریخ ایران ویکی کتاب/
