این ساز از قدیمیترین سازها در فرهنگ اروپائی است و در اجرای موسیقی مذهبی و کلیسائی از دیرباز بکار میرفته است و در منابع عربی و فارسی قدیم به این ساز ارغنون میگفتند.
یونان را میتوان نخستین خاستگاه پیدایش ساز ارگ نامید. در فرهنگ یونان و پیش از پیدایش مسیحیت، ساز و کار سازهای بادی که تا آن زمان ساده بود بسیار متحول شد. در آن زمان دمیدن زیاد هوا و نگه داشتن فشار هوا یکی از دشواریهای نواختن ساز های بادی بود، برای رفع این مشکل در قرن شش از نگهدارندهی چرمی برای دور دهان نوازنده استفاده میشد. در مستندات موجود از قرن یکم قبل از میلاد یک سفالینهی اسکندریهای گروهی از نوازندگان را نشان میدهد که نیهایی را در دست چپ نگه داشته و با بازوی چپ خود کیسهای را فشار میدهند که یک نی از آن بیرون زده است و نوازنده این نی را با دست راستش نگه میدارد. این ساز منشاء ساز کامل شدهی امروزی نی انبان بوده است. از طرف دیگر همین ساز توسط دانشمندان اسکندریه پیشرفت کرد و از آن ساز ارگانوم در قرن چهارم پدید آمد. ارگانوم به معنای ساز درخشان است.
کهنترین ارگ به جا مانده در آکونیکوم و نزدیک به بوداپست پیدا شد؛ ارگی خانگی و بسیار کوچک با ردیف سیزده تایی از نیهای فلوتی که سه ردیف آنها بسته و یک ردیف آنها باز بود. در این مجموعه، سیزده قطعه مکانیکی به همراه کلید وجود داشت و هر ردیف این ساز برای نواختن هارمونیومی جداگانه مورد استفاده قرار میگرفت. در این ساز بزرگترین نی آن ۳۳ سانتی متر طول داشت.
تفاوت ارگ باسازی نظیر پیانو در این است که در پیانو با فشار یا نگه داشتن یک کلید صدا کم کم قطع میشود، ولی در ارگهای بادی تا زمانی که یک شستی یا کلید را فشار میدهیم و رها نکردیم صدا و نتها ادامه مییابد و هوا از درون لولهی مربوط به آن شستی عبور میکند. و یکی دیگر از ویژگیهایی که ساز ارگ را نسبت به دیگر سازها متمایز و پرکاربرد میکند امکان انتخاب صداهایی مانند پیانو، ارگ کلیسا، فلوت، درام کیت، سازهایی مانند پرکاشنها، سازهای بادی، شیپور یا حتی سازهای زهی و … است.
ساز ارگ در گذشته تنها به شکل بادی بود. اما امروزه به وفور سازهای ارگی را میتوان پیدا کرد که ساختار برقی دارند و به واسطه مدارهای الکترونیک که در آنها وجود دارند، صدای حاصل از نواختن آن به گوش ما میرسد.
منبع: وبسایت بخون دات کام/پلتفرم ستاره