بیشتر شهرهای ایران دارای پیشینه تاریخی ارزشمندی هستند که نشان از قدمت این سرزمین دارد.
ایالت قدیمی لارستان استان فارس آب‌و‌هوای بسیار گرم باعث به وجود امدن نخلستان‌های زیادی در آن شده و هم چنین برای تأمین آب آشامیدنی آب‌انبارهای فراوانی در این شهر ساخته شده است.
آگاهی ما از تاریخ لارستان پیش از اسلام بسیار اندک است. بر اساس آنچه دراسطوره‌ها و افسانه‌های قدیم ایران زمین آورده‌اند، گرگین میلاد از پهلوانانِ باستان، بنیانگذار شهری بود که با مشتق‌گیری از نام او احتمالا به لاد شهرت یافت. طبق روایات افسانه‌ای موجود، پس از گرگین میلاد فرزندان آن پهلوان افسانه‌ای، نسل اندر نسل به حکومت این منطقه منصوب شده‌اند.
وجود راه‌های باستانی که از فیروزآباد و استخر از طریق خنج، و علامرودشت و فال و اسیر به طرف بندر باستانی سیراف، و جنوب می‌رفته‌است و آثار آن بر جای مانده در این مسیر، از نشانه‌های وجود فرهنگ و تمدن پیش از اسلام در شهرستان لار امروزیست.
در مجموعه دانشنامه جهان اسلام،لارستان بخشی از ولایت داراب گرد معرفی شده و آمده‌است: «دارابگرد، کوره و شهری قدیمی در ایالت فارس. دارابگرد یکی از پنج کوره ایالت فارس بود که بخشی از نواحی میانی، جنوب و جنوب شرقی استان فارس کنونی یعنی کمابیش محدوده شهرستان‌های داراب، زرین دشت، فسا، جهرم، استهبان، نیریز و لارستان را شامل می شد.لارستان در دوره صفویه ولایتی مهم و وسیع در جنوب فارس بوده و سکه تجاری مخصوص خود را ضرب میکرده‌است.
از جمله بناهای تاریخی پیش از اسلام در لارستان تمب بت، آتشکدهُ کاریان، قلعه اژدها پیکر ، آتشکدهُ محلچه ، قلعهُ فرشته جان، قلعه جبرئیل در بنارویه، قلعه ایلود، قلعه کیقباد در جویم، کاروانسراهای واقع در بین جادهُ خنج، کاروان سراهای واقع در بین جادهُ گراش و خنج به فال و فال به سیراف می‌توان نام برد. هم چنین آثار و بقایای جادهُ باستانی عصر ساسانی بین جویم و جهرم و بین فال و اسیر به سیراف، و فیروزآباد به خنج، و خنج به کاریان نیز از آثار باستانی این شهر تاریخی است.
کهن‌ترین بنای تاریخی در شهرستان لارستان کنونی، مربوط به دوران ساسانیان آتشکدهُ کاریان است، که احتمالا یکی از سه آتشکده بزرگ ایرانی در دوران قبل از اسلام در کوست/کوره دارابگرداست و نام آن را به زبان فرس قدیم، احتمالا «آذر فَرَنْبَعْ» گفته‌اند. اکنون بنای این آتشکده به صورت تلی از خاک به نام تمب تشی در نزدیکی روستای کاریان، از توابع بخش جویم به چشم می‌خورد.
هم ترین صنایع دستی منطقه لارستان، کوزه گری” می‌باشد. “حلوا پزی” نیز در مرکز شهرستان لار، رایج است و از صنایع دستی منطقه به حساب می‌آید.
مهم ترین عامل در شکل گیری شهر لار، عامل دفاعی بوده است که جهت حفاظت از راه های تجاری انجام شده است و بر همین مبنا می‌توان گفت که، مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری این شهر، عامل اقتصادی بوده، که این مساله طی سال های بعد هم‌چنان به عنوان مهم ترین عامل در ابقای شهر یا رکود و رونق آن مطرح بوده است.
لارشهری به رنگ خاک و از دل خاک و به قدمت خاک در تاریخ است.
منبع: وبسایت چهارگوشه
