امیر خسرو دهلوی شاعر و عارف نامدار پارسی زبان هندوستان در دهلی به دنیا آمد . پدرش امیر سیف الدین محمود هنگام حمله مغولان به هندوستان فرار کرد . در آنجا ازدواج کرد و به دربار شمس الدین التتمش ، پادشاه دهلی راه یافت.امیر خسرو مانند پدرش به دربار راه یافت  و بعد از  مدتی لقب امیری گرفت.

امیرخسرو دهلوی در آن زمان شاگرد یکی از بزرگترین و مشهور ترین مشایخ و عارفان شیخ نظام الدین محمد بن احمد دهلوی معروف به نظام اولیاء بود.  و با حسن دهلوی شاعر نامدار پارسی زبان هند از طریق همین شیخ آشنا شد و بین آن دو دوستی عمیقی ایجاد شد.

دهلوی به دلیل آشنایی با موسیقی هندی و ایرانی و زبان های فارسی ، ترکی ،عربی و هندی اشعار فراوانی در زمینه های مختلف سروده است . در غزل سرایی پیرو سعدی بود و با توجه به برخی از غزل های حافظ ، مشخص میشود که او  با اشعار و غزلیات خسرو اشنایی داشته و تا حدی تحت تاثیر دهلوی بوده است. و بعد ها نیز شاعران فراوانی از سبک و شیوه و به خصوص ابداعات او پیروی کرده اند.

یان ریپکا درباره  خمسه امیر خسرو معتقد است: «اهمیت آثار امیر خسرو در ادبیات فارسی از این جهت چشم گیر است که در خمسه او داستان های رمانتیک برجسته و اشعار حماسی ممتازی دیده میشود که موضوع های آن ها را از نظامی اقتباس کرده است .شاعر کم و بیش ، رویداد ها را به شکل های گوناگون تصویر کرده و چنان با سخنوری و بلاغت موضوع ها را پرورانده که گویی در مهارت و استادی دست کمی از نظامی نداشته است»

امیرخسرو به نظامی گنجوی اعتقادی تام داشت و به تقلید او خمسه‌ای ساخته‌است:

مطلع‌الانوار: بر وزن و شیوه مخزن‌الأسرار

شیرین و خسرو : به پیروی از خسرو وشیرین

مجنون و لیلی: به تقلید از لیلی و مجنون

آیینه اسکندری: بر وزن و شیوه اسکندرنامه

هشت بهشت: به تقلید از هفت پیکر

نظامی که استاد این فن وی است         در این بزمگه شمع روشن وی است

ز ویرانه گنجه شد گنج سنج              رسانید گنج سخن را به پنج

چو خسرو به آن پنج هم‌پنجه شد         وز آن بازوی فکرتش رنجه شد

منبع: وبسایت مردان پارس

 www.JADVALKATIBEH.com .............................................. Instageram: Magazine.Katibeh ................................. YouTube: Katibeh Magazine