٥٠٠ سال قبل سرزمینی که امروز آن را با نام «روسیه» میشناسیم محدودهای از خاننشینها بود و در گستره وسیع آن حکام ریز و درشت بر قلمروهای مستقل خود از سواحل بالتیک تا شرق سیبری فرمان میراندند. در ٤٩٠ سال پیش در کاخ سلطنتی واسیلی سوم پادشاه روسیه پسری به دنیا آمد که او را «ایوان» نامیدند.
تازه ۳ سالش شده بود که پدرش واسیلی سوم از دنیا رفت و بسیار زودتر از آنچه انتظار میرفت جای او را گرفت. تا نوجوانی زیر سایه و بازیچه اشراف روسیه ماند و در انزوا و محرومیت رشد کرد و قساوت، مهمترین ویژگیاش شد.
او در سن ۱۶ سالگی بر تخت سلطنت روسیه نشست و نقشی مهم در یکپارچهشدن خاننشینها و نزدیکشدن سرزمین روسیه به حدود امروزی از خود ایفا کرد.ایوان چهارم که در تاریخ او را با لقب «ایوان مخوف» میشناسند همه تلاش خود را صرف بزرگترین هدفش در زندگی یعنی گسترش نامحدود قلمرو حکومت کرد. او عنوان «تزار» را برای خویش برگزید و طی نزدیک به نیمقرن سلطنت قلمرو شاهزادهنشین مسکو را بعد از هزیمتکردن حاکم سیبری تا منتهیالیه شمال شرق کره زمین شامل اقیانوس منجمد شمالی و دریای اختسک گسترش داد. او در گسترش قلمرو خود به سمت غرب موفقیت چندانی به دست نیاورد و وظیفه تحقق این آرزو به جانشینان نامدار و قدرتمند او یعنی پتر یکم و کاترین کبیر سپرده شد.
ایوان در راه رسیدن به این هدف خشونت و بیرحمی زیادی از خود نشان داد و درست به همین دلیل در تاریخ روسیه به ایوان مخوف معروف شد.
درخصوص او شایعات هراسآور بسیاری وجود دارد؛ ازجمله اینکه مشهور است در جوانی دوست داشت حیوانات را از ارتفاع به پایین پرتاب کند یا اینکه میگویند به دستور او کودکان گرسنه را به زنجیر میبستند و والدینشان را مجبور میکردند مقابل دیدگان آنها غذا بخورند. یا مشهور است بیشتر زنانی که در زندگیاش بودند به دستور شخص او کشته شدند.
شاید حق با ویل دورانت بود که میگفت ایوان مخوف یکی از آن مردان برجسته تاریخ است که «اگر هرگز قدم به عرصه وجود نمیگذاشتند، هم برای کشورشان و هم برای بشریت بسی بهتر میبود.»
درخصوص ایوان چهارم آثار فراوانی در عرصه ادبیات، شعر و هنر سینما خلق شده است، اما یکی از مشهورترین آنها بیشک فیلم «ایوان مخوف» ساخته سرگئی آیزنشتاین است .
www.JADVALKATIBEH.com .............................................. Instageram: Magazine.Katibeh ................................. YouTube: Katibeh Magazine
