«سایههای بلند باد» فیلمی از بهمن فرمان آراست که براساس داستان «معصوم اول» هوشنگ گلشیری و با بازی فرامرز قریبیان، سعید نیکپور و حسین کسبیان سال ۱۳۵۷ در روستای هنجن ساخته شد.
مترسکی با چهرهای سفید و دو دست چوبی، که دو پرنده به آن آویزان است، در کشتزار است. عبدالله (فرامرز قریبیان)، که تنها رانندهٔ روستا است، روی چهرهٔ سفید مترسک چشم و دهان و بینی میکشد و کلاه خود را سر آن میگذارد. صبح روز بعد پیرزنی به نام ننه صغری در مواجهه با مترسک از هوش میرود. ننه صغری را که حالتی سرسامی دارد به شهر میبرند. شبی تقی آبیار (حسین کسبیان) در مواجهه با مترسک به حال و روز پیرزن میافتد و او را نیز همراه همسرش برای مداوا با مینی بوس عبدالله به شهر میفرستند. شبی دیگر نرگس(آتش خیر) نامزد عبدالله و دختر کدخدا، از خانه بیرون میرود و بامداد روز بعد او را با جامهٔ سپید کنار مترسک مییابند. محمد (سعید نیکپور)، مدیر و آموزگار مدرسه، از عبدالله میخواهد که فکری به حال اهالی بکنند. عاقبت یک شب عبدالله شرط میبندد که مترسک را از بن خواهد انداخت. ظاهراً عبدالله در مواجهه با مترسک پایش زخم برمیدارد و میمیرد. عبدالله را کنار مترسک به خاک میسپارند و جز آموزگار همه سر قبر او حضور مییابند.
بهمن فرمانآرا (زاده ۳ بهمن ۱۳۲۰ در تهران) تهیهکننده، کارگردان، فیلمنامهنویس، نویسنده و هنرپیشه ایرانی است. او سازنده چند فیلم برجسته و تهیهکننده فیلمهایی از بهرام بیضایی، داریوش مهرجویی، خسرو هریتاش، عبّاس کیارستمی و محمّدرضا اصلانی بوده و جایزههای گوناگونی در سینما گرفتهاست.
بهمن فرمانآرا در ۳ بهمن ۱۳۲۰ در تهران به دنیا آمد. وی در سال ۱۳۳۷ برای ادامه تحصیل به لندن رفته و در هنرکده هنرهای دراماتیک مشغول به تحصیل شد. سپس به دلیل علاقه به فیلمسازی و کارگردانی به آمریکا رفت و در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی USC که از معتبرترین دانشگاههای سینمایی است، ادامه تحصیل داد و در سال ۱۳۴۵ به ایران بازگشت. وی در دوران سربازی در مجله انگلیسی زبان تهران ژورنال نقد فیلم مینوشت و سپس در سال ۱۳۴۷ به استخدام تلویزیون ملی ایران درآمد و در این مدت به عنوان کارشناس در برنامههای سینمایی نظیر «فانوس خیال» و «جهان سینما» شرکت میکرد.
پس از دو فیلم کوتاه «نوروز و خاویار» و «تهران کهنه و نو» در سال ۱۳۵۱ نخستین فیلم بلند خود به نام خانه قمرخانمبراساس سریالی به همین نام را ساخت که هیچ گونه سنخیتی با او نداشت. سپس در سال ۱۳۵۳دومین فیلم بلند خود به نام شازده احتجاب را براساس داستانی از هوشنگ گلشیری ساخت که با استقبال منتقدین روبرو شد و جایزه بهترین فیلم را در جشنواره جهانی فیلم تهران از آن خود کرد. در همان سال با حکم مهدی بوشهری (همسر اشرف پهلوی خواهر محمد رضا شاه پهلوی) به ریاست تولید «شرکت گسترش صنایع سینمای ایران» منصوب شد و تا سال ۱۳۵۷ در این شرکت از اصلیترین حامیان موج نوی سینمای ایران بود و بسیاری از فیلمهای این طیف فکری را تهیه کرد. در سال ۱۳۵۶ سومین فیلم بلند خود با نام سایههای بلند باد را براساس داستان «معصوم اول» نوشته هوشنگ گلشیری را ساخت که با توقیف فیلم در رژیم پهلوی و جمهوری اسلامی همراه بودهاست.
وی در سال ۱۳۵۹ به کانادا مهاجرت کرده و مدیر عامل شرکت سیرکل ونکوور شد. وی در این سالها فیلمهای مهمی را پخش نمود و سپس به لس آنجلس آمریکا رفته و در تولید فیلمهای فیلمسازان بزرگی همچون: باغ وحش شیشهای (پل نیومن)، مادام سوزاتسکا (جان شلزینجر)، رادیو حرف (الیور استون)، سقوط امپراتوری آمریکا (دنیس آرکند)، آخرین وسوسه مسیح (مارتین اسکورسیزی)، خانم و آقای بریج (جیمز آیوری)، تردستان(استیون فریرز)، لیولو (ژان کلودلوزان) همکاری کرد.
وی در دوران تهیهکنندگی و مدیرعاملی شرکت گسترش از فیلمسازان بنامی چون ارسن ولز در آخرین ساخته اش یعنی «آن سوی وزش باد» و استیون اسپیلبرگ در فیلم برخورد نزدیک از نوع سوم از طرف کمپانی سازنده فیلمها پیشنهاد سرمایهگذاری داشتهاست.
فرمانآرا سر انجام در پایان دهه ۱۳۶۰ به ایران بازگشت و پس از دوره طولانی فیلم نامهنویسی که هیچکدام ساخته نشد (از جمله:"از عباس کیارستمی متنفرم") در سال ۱۳۷۸ فیلمسازی را دوباره شروع کرد و فیلمهایی نظیر بوی کافور عطر یاس، خانهای روی آب، یک بوس کوچولو که به سهگانه مرگ معروف شدند را ساخت و سپس در سال ۱۳۸۸ فیلم خاکآشنا که دو سال توقیف بود را اکران کرد. وی با ساخت بوی کافور، عطر یاس و خانهای روی آب نظر بسیاری از مخاطبان و منتقدان را به خود جلب کرد.
در بهمن ماه سال ۱۳۸۹ در شبکه بیبیسی فارسی مستندی از وی دربارهٔ موسیقی دان بزرگ ایرانی، پرویز یاحقی پخش شد با نام «کنسرتی که اجرا نشد».
او در دولت دوم احمدینژاد هیچ درخواستی مبنی بر ساخت فیلم، به معاونت سینمایی وقت نداد و پس از آغاز ریاست جمهوری حسن روحانی، در دی ماه سال ۱۳۹۲ موفق به دریافت پروانه ساخت «دلم میخواد» به تهیهکنندگی علی تقیپور شد و در خرداد 97 در سینما های ایران اکران شد.
جدیدترین اثر فرمان آرا «حکایت دریا» محصول سال ۱۳۹۵ است که در دوره شیوع ویروس کرونا و بسته شدن سینماها از ۲۱ خرداد ۱۳۹۹ به صورت آنلاین اکران شد.
همچنین نمایش «مردی برای تمام فصول» که فرمانآرا سالها قصد ساختن آن را داشت سرانجام در تاریخ ۱۷آبان ۱۳۹۳ به مدت ۹۰ شب در تالار وحدت بر روی صحنه رفت. وی پیش از این در یک مصاحبه بیان کرده بود: «تا مردی برای تمام فصول را به نمایش درنیاورم، قصد مردن ندارم.»
حاشیهها
فرمانآرا بعد از حوادث انتخابات دهم بیانیهای را در تاریخ ۱۳۸۸/۴/۳ صادر نمود که حاوی ابراز تاسف وی از شیوه برخورد با معترضین بود.
وی در نشستی در مؤسسه کارنامه اعلام نموده تا شمقدری و یارانش در مسند سینمای کشور هستند فیلمنامهای را به آنها نخواهم داد.
بهمن فرمانآرا پس از مراسم تدفین نعمت حقیقی به علت ازدحام بیمورد خبرنگاران طی نامهای عکاسان را «کرکس رسانهای» خواند و در واکنش آن جامعه عکاسان طی بیانیهای اعلام کردند که در مراسم مرگ و سوگواری این کارگردان دست به دوربین نخواهند شد.
در پی انتشار طنزی در روزنامه شرق دربارهٔ اختلاس سه هزار میلیارد تومانی، وی در تاریخ ۱۵ آبان ۱۳۹۰ ممنوعالخروج شد.
در پی منحل شدن خانهٔ سینما توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دوم احمدینژاد، وی سه سیمرغ بلورین خود را به عنوان اعتراض به دفتر جشنواره فجر پس داد.