کاپیتان نمو (به فرانسوی: Capitaine Nemo)، شخصیتی خیالی است که اولین بار در کتاب‌های ژول ورن، نویسندهٔ فرانسوی ادبیات علمی–تخیلی از او نام برده شد. او با عنوان شاهزاده داکار (Prince Dakkar) نیز شناخته می‌شود.
نمو (Nemo) در زبان لاتین به معنی هیچ کس است. کاپیتان نمو در دو رمان از ژول ورن با نام‌های بیست هزار فرسنگ زیر دریا (۱۸۷۰) و جزیره اسرارآمیز (۱۸۷۴)، فرماندهی یک زیردریایی با نام «نوتلوس» را برعهده دارد و در نمایشنامه‌ای از ژول ورن با نام سفری به ناممکن (۱۸۸۲) نیز حضور دارد.
«نوتلوس» (به فرانسوی: Nautilus)، نام زیردریایی خیالی دو رمان علمی تخیلی «بیست هزار فرسنگ زیر دریا» و «جزیره اسرارآمیز» اثر ژول ورن نویسنده فرانسوی است. این نام پس از ساخت یک مدل واقعی توسط روبرت فالتون به نام «نوتلوس»، بر این زیردریایی خیالی نهاده شد و در داستان، سازنده و ناخدای آن، کاپیتان نمو است.
در کتاب بیست هزار فرسنگ زیر دریا، از گذشتهٔ او صحبتی نمی‌شود و تنها می‌خوانیم که خانوادهٔ خود را از دست داده و اکنون تمایلات شدید ضدامپریالیستی دارد. (به ویژه ضد انگلستان)
در کتاب جزیره اسرارآمیز، او خود را شاهزاده داکار، فرزند راجای هندوی باندل‌کوند و نوهٔ تیپو سلطان (از قهرمانان مبارزات آزادی‌خواهانهٔ مردم هند) معرفی می‌کند. او می‌گوید که در نبرد سپاهیان علیه انگلیس شرکت داشته و با از دست دادن خانواده‌اش به انزوا روی می‌آورد و با اندک یاران باقی‌ماندهٔ خود به پژوهش‌های علمی و ساخت «نوتلوس» می‌پردازد. پس از ساخت «نوتلوس»، نام خود را به کاپیتان نمو تغییر می‌دهد و در دریاها ناپدید می‌شود. با گذشت زمان، افراد او یکی پس از دیگری درمی‌گذرند و او تنها می‌ماند:
از آن پس مدت‌ها کاپیتان نمو در دریاها مشغول گشت و سیاحت بود. ولی همراهان او به تدریج جان سپرده و در گورستان مرجانی قعر اقیانوس آرام منزل می‌گرفتند. خلاء بر «نوتلوس» حکمفرما شده و کاپیتان نمو تک و تنها ماند. در آن‌حال کاپیتان نمو شصت ساله بود. با احساس تنهایی تصمیم گرفت «نوتلوس» را به یکی از پایگاه‌های زیردریایی که گاهی مورد استفاده وی قرار می‌گرفت برساند. مدت شش سال بود که کاپیتان نمو به انتظار مرگ و پیوستن به یاران خویش در یک نقطه متوقف مانده‌بود.
او پس از اینکه بالن افراد گم‌گشته به جزیره می‌افتد به آنها کمک می‌کند تا اینکه سرانجام در آخرین ساعات عمر خود، آنها را فرا می‌خواند و خود را معرفی می:ند و از آنها می‌خواهد که پس از مرگش ناتیلوس را غرق کنند تا آرامگاه او در بستر اقیانوس باشد. پناه‌آورندگان به جزیره، به آخرین وصیت او عمل می‌کنند و جسد او به همراه «نوتلوس» به قعر اقیانوس می‌رود.
ناسازگاری‌ها دربارهٔ او
در کتاب بیست هزار فرسنگ زیر دریا ابتدا قرار بود که کاپیتان نمو یکی از نجیب‌زادگان لهستانی باشد که خانواده‌اش در جریان قیام ژانویه بدست نیروهای روسیهٔ تزاری کشته شده‌اند. اما ویراستار ژول ورن، پیر-ژول هرتزل، او را از این کار بازداشت چون از ممنوع شدن کتاب در بازار روسیه و نیز مخالفت دولت روسیه در هراس بود و از این رو اصلیت کاپیتان نمو در این کتاب نامشخص ماند.
کتاب بیست هزار فرسنگ زیر دریا در سال‌های ۱۸۶۹ و ۱۸۷۰ میلادی نوشته شد و در آن، سفرهای کاپیتان نمو با «نوتلوس» در سال‌های ۱۸۶۶ تا ۱۸۶۸ گزارش شده‌است. کتاب جزیره اسرارآمیز در ۱۸۷۴ نوشته شده اما داستان آن به پس از جنگ داخلی آمریکا یعنی در سال‌های ۱۸۶۵ تا ۱۸۶۸ می‌پردازد. در کتاب جزیرهٔ اسرارآمیز می‌فهمیم که کاپیتان نمو، شش سال گذشته را در جزیره به سر برده و در همان‌جا نیز شاهد مرگ او هستیم اما این با تاریخ سفرهای او در کتاب بیست هزار فرسنگ زیر دریاناسازگار است.
